ARTICLE

Heti Hian Ka Ngaihtuah a..!
By: Sang-SangiPa.(T.Sec) (T(T.Sec)
Mitin mai hian keimahni tawkah hlutna leh zahawmna kan nei theuh a. Chu chu kan zia leh nungchang hian a tihmasawnin a tihniam thei thin. Tin, kan nitin nun hi inzir chho zel tur kan nih angin kan zia leh nungchang tihmasawn zel tur pawh hian kan inzir thar zel a ngai a ni.
Khawvel mihring hei zozai zingah hian kut phah beng lek kan hmel/hmai in ang chiah chiah pakhatmah a awm loh danah hian kan zia leh nungchang anpui chiah chu an awm lovang tih a hriat theih sa awm e. A bikin mizo te hi nunho nun ngaina mi kan ni bawk a, heti zawng hian in ngaihtuah teh ang.
1) Chhungkaw nunah : Mizo te hi chhungkua a cheng ho tel tel chi kan ni a. Hemi kawngah hian chhungkaw inngeih tlang leh inhmangaih tlang tak a khawsak ho a tul thin. Chumi tur chuan chhungkua a mimal tin hian mawhphurhna kan nei theuh a ni.
Chutih laiin chhungkua ah hian mal-tlat nun a awm thei niin a lang. Hetiang mi, chhungte thu leh hla pawh ngaihsak lem lo, mahni tal tal a tal ve mawp mawp te hian chhungkua inlungrualna a pawlh dal thei a ni.
Chuvangin chhungkaw inlungrual tlanna leh inngaihsak tawnna nei a, sum leh pai thawhchhuah leh hmanral kawngah pawh chhungte ngaihchan thiam hi a pawimawh hle.
2) Inbiangbiakna chungchang ah : Inbiangbiakna leh thenrual kawm dan hi kan mize hriat theihna awlsam tak pakhat a ni awm e. Hemi kawngah pawh hian thil dang sawi tel lo pawhin, tun lai tawng taka ‘inbawl’ kan ching thin hi thil tangkai lo tak niin a lang. Bawl hlawh tak mi chuan a tawpah midangte phak lohna langsar tak a neih phah thei tih hi hriat a pawimawh hle.
Chuvangin, a hun leh hmun hrethiam chung leh midangte dikna chanvo bawhbuai lo zawng a thenrual kawm thiam a pawimawh. Fiamthu pawh hi midangte zahawmna diriam zawng ni lo leh chin tawk nei ni thei se a duhawm hle.
3) Thawhho-na kawngah : Mizo te hi huho nun ngaina hnam kan ni tih chu kan khawtlang nun a pawl chi hrang tam tak awm hian a tarlang thei awm e. Sakhuana lamah pawh hei hi chu phat rual a ni lovang. Hemi kawnga thawhhona ah pawh hian chanvo neih leh neih loh hi zahawmna intehna atana hman a fuh ber lo thei a ni. Kan chanvo chelh kha midangte laka intihvei pui chi a ni lova, chanvo kan chelh loh avanga inkiltawih lutuk tur pawh a ni hek lo. kan sawi vek sen dawn loh avangin heti hian a hmawr in bawk ngawt mai teh ang. 'The real Dignity of a man is not in what he has, but in what he is', tih leh Red Indian tawngtaina - "Aw Pathian midangte dinhmuna kum 4 tal ka din ve phawt hma chuan anmahni sawisel lo turin min pui ang che" tih hian.
(Nun kawng tinreng min kawhhmuh thintu ka nu Lalthannguri, Ni 12-8-2006 a boral ta, nghilh loh nan)